Sự ra đời của biến thể virus SARS-CoV-2 Omicron là bằng chứng thuyết phục cho thấy chúng ta vẫn còn ở trong một đại dịch toàn cầu. COVID-19 đến cuối năm 2021 vẫn chưa thể chấm dứt.
Nhưng để nhìn về phía trước và dự đoán được những gì sẽ xảy ra tiếp theo, chúng ta cần hiểu về điểm khởi nguồn của Omicron: Biến thể này đã sinh ra từ đâu? Và liệu sẽ còn có nhiều biến thể khác tương tự như nó xuất hiện trong tương lai?
Để bắt đầu, Omicron là một biến thể không giống bất kỳ biến thể virus SARS-CoV-2 nào khác hiện đang lưu hành. Biến thể này mang 60 đột biến so với virus corona ban đầu xuất hiện ở Vũ Hán, Trung Quốc. Số lượng và vị trí mà các đột biến này xuất hiện đang gây lo ngại cho các nhà khoa học.
Có ba giả thuyết có thể giải thích về nơi mà biến thể Omicron đã bắt đầu. Chúng ta cùng điểm qua lần lượt các giả thuyết ấy.
1. Omicron đã xuất phát từ một bệnh nhân suy giảm miễn dịch
Đây là giả thuyết dễ xảy ra nhất và cũng được nhiều nhà khoa học ủng hộ nhất cho tới thời điểm này. Nó nói rằng virus SARS-CoV-2 (có thể là biến thể Beta - vì Omicron chia sẻ một số đột biến gần với biến thể này hơn cả Delta) đã lây nhiễm một bệnh nhân HIV không được điều trị tại Nam Phi.
Bởi bệnh nhân HIV có hệ miễn dịch bị suy giảm, nó cho phép virus có thể tồn tại lâu dài trong cơ thể, từ đó nhân lên và phát triển qua nhiều thế hệ để tích lũy được các đột biến – là thứ cuối cùng biến nó trở thành Omicron.
Đó là một câu chuyện từng xảy ra trước đây trên một số bệnh nhân suy giảm miễn dịch mắc COVID-19 dai dẳng. Các nhà khoa học đã báo cáo ít nhất 4 trường hợp: Bệnh nhân London, bệnh nhân Boston, bệnh nhân Pittsburgh và bệnh nhân Italia.
Các biến thể tiến hóa và xuất hiện từ những bệnh nhân này có vô số đột biến, không chỉ ở protein gai mà trên toàn bộ bộ gen của virus. Ở bệnh nhân London, các nhà nghiên cứu đã tìm thấy sự biến mất của gen H69-70, một đột biến xóa trong vùng tận cùng N của gai protein virus.
Với bệnh nhân Boston, các vị trí đột biến trên virus được tìm thấy ở gen E484K. Biến thể COVID-19 tìm thấy ở bệnh nhân Pittsburgh và Italia chia sẻ cùng một số lượng đột biến mất đoạn nhiều hơn bất kỳ biến thể nào khác. Chúng xảy ra ở những vị trí mà các nhà khoa học không ngờ tới - bao gồm rất nhiều đột biến ở vùng tận cùng N của gai protein và trong cả các protein khác bao gồm ORF1a và protein N.
Giả thuyết Omicron xuất phát từ một bệnh nhân suy giảm miễn dịch được ủng hộ bởi biến thể này mang một số đột biến giống với những đột biến từng thấy ở những bệnh nhân suy giảm miễn dịch trước đây.
Có một tin tốt nếu giả thuyết này đúng, đó là những biến thể xuất phát từ người của một bệnh nhân suy giảm miễn dịch thường yếu hơn từ người khỏe mạnh. Nguyên nhân bởi hệ miễn dịch của bệnh nhân HIV yếu hơn, do đó, họ sẽ tạo ra ít áp lực chọn lọc tự nhiên hơn lên virus.
Omicron vì vậy có thể không tiến hóa để trở nên quá mạnh, quá kháng thuốc hoặc vắc-xin.
2. Omicron xuất phát từ động vật
Giả thuyết tiếp theo cần xem xét là biến thể Omicron đã tiến hóa từ một sự kiện lây nhiễm ngược từ động vật sang người. Các nhà khoa học gần như đều đồng thuận rằng SARS-CoV-2 ban đầu xuất phát từ dơi, một sinh vật là ổ chứa cho một loạt các chủng loài virus corona.
Ở đây, chúng ta có thể thấy một kịch bản, virus SARS-CoV-2 đang lây nhiễm con người, nhưng có thể nhảy ngược lại động vật chỉ để từ động vật quay lại lây nhiễm người một lần nữa.
Khả năng này hoàn toàn có thể xảy ra, bởi kể từ khi đại dịch xuất hiện, virus SARS-CoV-2 gần như đã chiếm lĩnh toàn bộ sinh quyển của chúng ta. Chúng đã được tìm thấy khi lây nhiễm sang chồn, chuột, hươu và nhiều loài động vật khác.
Một khi lây sang một quần thể động vật mới, virus sẽ phải tiến hóa để thích nghi với áp lực miễn dịch mới. Khi những virus này lây ngược trở lại con người, chúng lại thực hiện một bước nhảy tiến hóa trong tiến trình đó.
Tại Mỹ, các nhà khoa học đã thực hiện một nghiên cứu thu thập nước thải trong cống rãnh ở New York để tìm kiếm sự hiện diện của virus SARS-CoV-2. Nghiên cứu ban đầu chỉ nhằm tìm hiểu tốc độ lây lan của virus trong thành phố.
Tuy nhiên, khi giải trình tự gen của virus SARS-CoV-2 được tìm thấy tại 14 nhà máy xử lý nước thải ở New York, các nhà nghiên cứu đã tìm thấy 4 tổ hợp đột biến mới chưa từng thấy ở virus lây nhiễm người.
Các biến thể này có phần nào đó kháng lại các kháng thể do chúng ta tạo ra, có nghĩa là nếu các biến thể đó lây nhiễm sang người, chúng có khả năng kháng vắc-xin, kháng thuốc điều trị và tái lây nhiễm với những bệnh nhân COVID-19 đã khỏi bệnh.
Marc Johnson, nghiên cứu viên chính của dự án, tin rằng những biến thể mà họ tìm thấy dưới đường ống nước thải ở New York không phải sản phẩm của con người. Có thể đó là những virus đã lây nhiễm chuột hoặc chó.
Với Omicron, khi xem xét kỹ hơn các đột biến trong biến thể này, các nhà khoa học thấy nó chia sẻ những điểm chung với virus được tìm thấy trên chuột. Chẳng hạn như các đột biến trong protein N và gai S rất giống với virus được tìm thấy trong đường ống nước thải ở New York.
Các điểm tương đồng bao gồm 13 thay đổi axit amin ở cùng một vị trí hoặc trong cùng một axit amin. Điều này khiến một số chuyên gia tin rằng nếu Omicron xuất phát từ động vật, có khả năng đó là một loài gặm nhấm giống như chuột.
3. Omicron xuất phát từ một bệnh nhân kháng thuốc Molnupiravir
Giả thuyết cuối cùng, và có lẽ là giả thuyết đáng lo ngại nhất, là Omicron đã đột biến dưới áp lực chọn lọc tự nhiên mà con người tạo ra. Cụ thể, thông qua việc điều trị cho một bệnh nhân COVID-19 ở Nam Phi bằng loại thuốc kháng virus molnupiravir, SARS-CoV-2 đã được rèn luyện trong môi trường áp lực này để kháng lại thuốc điều trị.
Molnupiravir hoạt động bằng cách đưa lỗi vào mã di truyền của virus. Về cơ bản, nó đang khiến virus bị đột biến, nhưng là đột biến theo hướng chống lại chủng. Bởi khi virus tích lũy được đủ các lỗi di truyền, quá trình sao chép của nó sẽ chậm lại và bệnh nhân cuối cùng sẽ được chữa khỏi.
Nhưng có một khả năng xảy ra - chẳng hạn như khi bạn không dùng đủ liều molnupiravir trong thời gian 5 ngày - thuốc có thể dẫn đến việc tạo ra các chủng SARS-CoV-2 đột biến cao nhưng chúng vẫn có thể sao chép và sống được.
Đó cũng là lý do tại sao các bác sĩ trước đây luôn nhắc bạn phải uống đủ liều kháng sinh. Nếu không tuân thủ phác đồ điều trị chuẩn, vi khuẩn có thể kháng được thuốc và loại thuốc đó lần sau sẽ mất tác dụng đối với bạn.
Câu chuyện với virus thậm chí còn phức tạp hơn. Ngay cả khi phác đồ molnupiravir hoàn toàn được tuân thủ, vẫn có những nguy cơ thuốc sẽ tạo ra virus đột biến và có khả năng sống sót sau vài ngày điều trị.
Trong thử nghiệm lâm sàng thuốc molnupiravir mà Merck tiến hành, các tác giả lưu ý virus được tìm thấy trong người những bệnh nhân được sử dụng thuốc đột biến nhiều hơn đáng kể virus trong cơ thể những người khác.
Chúng có nhiều đột biến thay thế axit amin, loại bỏ hoặc chèn gen hơn và những thay đổi axit amin nằm rải rác trong trình tự mã hóa. Tổng cộng có 72 thay thế hoặc thay đổi trên gai protein virus đã được phát hiện trong số 38 bệnh nhân được điều trị bằng molnupiravir.
Ở Nam Phi, nơi Omicron lần đầu tiên được phát hiện, molnupiravir đã được sử dụng trong cả điều kiện tuân theo phác đồ chuẩn và giảm liều so với nó. Điều này xảy ra là bởi có 4 khu vực ở Nam Phi đã được chọn làm địa điểm thử nghiệm lâm sàng molnupiravir.
Bắt đầu từ tháng 10 năm 2020, một số bệnh nhân tại các khu vực này đã được điều trị bằng phác đồ tiêu chuẩn. Nhưng một số bệnh nhân khác đã được giảm liều molnupiravir để xem nó có giữ được tác dụng với virus hay không?
Thuốc molnupiravir thường sẽ khiến virus SARS-CoV-2 đột biến theo các mô hình thay thế nucleotide cytosine thành uridine (C → U) và guanosine thành adenosine (G → A). Nếu bạn nhìn vào sự khác biệt trong bộ gen biến thể Omicron so với virus SARS-CoV-2 ban đầu, các đột biến C → U và G → A này cũng xuất hiện.
Nhưng chừng đó dữ kiện là chưa đủ để chúng ta khẳng định bất kỳ giả thuyết nào trong 3 giả thuyết trên là đúng. Các nhà khoa học và cơ quan y tế trên khắp thế giới đang tiếp tục theo dõi đặc điểm của biến thể mới Omicron, bao gồm độ lây truyền, độc tính và khả năng kháng vắc-xin của nó.
Các phân tích di truyền chuyên sâu hơn có thể giúp chúng ta tìm thấy xuất phát điểm thực sự của biến thể này. Nhưng dù nó có xuất phát như thế nào đi chăng nữa, chúng ta cũng phải tiếp tục cảnh giác, không chỉ với Omicron, mà còn với những biến thể SARS-CoV-2 mới trong tương lai có thể đi ra từ bất cứ đâu, một bệnh nhân suy giảm miễn dịch, một người nhiễm COVID-19 đang được điều trị hay thậm chí đường ống cống nhà bạn.
Tham khảo Forbes
Xem Chi Tiết Ở Đây >>>
Bạn có thể quan tâm:
>> Máy nhồi bột Bear có tốt không? Địa chỉ mua máy nhồi bột Bear chính hãng
>> Nồi phủ sứ an toàn Honey's HO-AP2C182 size 18 màu vàng
>> Trên tay Galaxy A52 5G: Phiên bản nâng cấp với màn hình 120 Hz, chip Snapdragon 750G và thiết kế không đổi
0 nhận xét:
Đăng nhận xét